Ale cyrk…
Praca metodą pedagogiki cyrku w Salezjańskim Ośrodku Wychowawczym w Różanymstoku rozpoczęła się w 2010 roku. Od początku zajęcia kuglarskie cieszyły się dużym zainteresowaniem w związku z tym z roku na rok poszerzaliśmy program, wprowadzając nowe elementy oraz tworzyliśmy bazę rekwizytów cyrkowych. Okazało się, że chłopcy z SOW bardzo chętnie podejmują naukę z różnych dziedzin kuglarskich, m.in. poi, żonglerka, monocykl i że sprawia im to dużo satysfakcji. Zaobserwowałam, że wielu naszych wychowanków ma wybitne zdolności kuglarskie, akrobatyczne i dużą motywację do zdobywania nowych umiejętności. W związku z tym oprócz regularnych zajęć cyrkowych stworzyłam grupę cyrkową „Cyrkplozja” z SOW w Różanymstoku, która skupia największe talenty oraz najbardziej zmotywowanych uczniów, abyśmy mogli tworzyć program artystyczny i pokazywać go w różnych miejscach. Prowadzę grupę za pomocą pedagogiki cyrku jako metody twórczej resocjalizacji. Zajmujemy się różnymi dziedzinami kuglarskimi m.in. jazdą na monocyklu, żonglerką piłkami i maczugami, manipulacją poi, wachlarzami i kijami oraz akrobatyką tradycyjną a także w ramach potrzeb: malowaniem twarzy, skręcaniem balonów. Równocześnie ze zdobywaniem i doskonaleniem nowych umiejętności cyrkowych, grupa tworzy pokazy i występuje na terenie Polski prezentując swoje umiejętności. Jej specjalnością są pokazy fire show oraz pokazy kuglarskie w oparciu o umiejętności z zakresu w/w sztuk. Mamy na „koncie” dwie bajki przeznaczone dla dzieci i młodzieży z pełną fabułą w oparciu o umiejętności cyrkowe (“Wirus Cyrkplozji” “Królewna, krasnoludki i zagubiony tygrys”). Co roku przygotowujemy widowisko fire show. Cyrkplozja bierze udział w konkursach, festiwalach i konwentach w Polsce, a także prowadzi warsztaty kuglarskie. Regularnie świadczymy wolontariat, współpracując m.in. z fundacją Bajkowa Fabryka Nadziei w Białymstoku, z Przedszkolem i Szkołą Podstawową w Różanymstoku, onkologią dziecięcą w DSK Białystok, FMBG, Fundacją Pomóż Im, Fundacją Sieć Pedagogiki Cyrku, WOŚP, DKMS i wieloma innymi inicjatywami, akcjami, na które zapraszana jest aby prezentować swoje umiejętności cyrkowe. Grupa jest rozpoznawalna i dzięki licznym występom “odczarowuje” negatywny stereotyp o wychowankach z ośrodka.
Ale od początku…
W roku szkolnym 2010/2011 zaczęłam stosować elementy pedagogiki cyrku w pracy pedagoga szkolnego. W maju 2011 ukończyłam w Łodzi Kurs Pedagogiki cyrku zorganizowany przez Carnival Otwartą Przestrzeń Cyrkową i Fundacje Miasto Projekt, który okazał się pięknym początkiem niesamowitej, cyrkowej przygody w Różanymstoku, która trwa do dzisiaj.
Oficjalnie grupa CYRKPLOZJA powstała w roku szkolnym 2011/2012, który był pierwszym rokiem regularnych zajęć cyrkowych prowadzonych według autorskiego programu. Otrzymałam salę do stworzenia pracowni cyrkowej w budynku Gimnazjum, którą pod okiem nauczyciela sztuki Jacka Marcinkowskiego wraz z chętnymi wychowankami tworzyliśmy przez kilka miesięcy. Powstały tam piękne rysunki na ścianach nawiązujące do tematyki cyrkowej oraz 2 duże lustra ułatwiające tworzenie choreografii tańca z różnymi rekwizytami. Powoli gromadziliśmy potrzebne do zajęć sprzęty w dużej mierze sami je wykonując. Rozpoczęliśmy masową produkcję piłeczek do żonglowania! Do tego celu używając tradycyjnych piłeczek do suchych basenów, wypełniając je solą, zaklejając gorącym klejem oraz taśmami izolacyjnymi dla wzmocnienia. Nauczycielka fizyki Pani Barbara Godowicz uszyła nam kilkadziesiąt materiałowych, treningowych Poi. Zakupiony został do szkoły pierwszy monocykl, aby z niego korzystać tworzyły się kolejki… Na początku roku szkolnego zaprosiliśmy znanego iluzjonistę Marcina Połoniewicza, który przeprowadził dla uczniów warsztaty z manipulacji kijem i żonglerki kontaktowej. W tymże roku grupa wykonała pierwsze pokazy tańca z ogniem. Udało nam się zorganizować dwu dniowy zlot cyrkowy, przy współpracy podlaskich kuglarzy: Antoniego Michalskiego, Kacpra Łukaszuka, Seweryna Bony z grupy Czupakabra, Marcina Połoniewicza, Łukasza Słabkowskiego. W ramach festiwalu odbyły się warsztaty slack – line, POI, monocykl, żonglerka, kij. Nasz pierwszy mini festiwal, zakończył pokaz iluzjonisty „Pana Ząbka” oraz fire show, grupy „Czupakabra”. Cyrkplozja już pod koniec tegoż roku szkolnego zaczęła prezentować swoje umiejętności na zewnątrz m.in. wystąpiła na festiwalu „Dni Lipska” gdzie prezentowała pokaz akrobatyczno – taneczny oraz taniec z ogniem. Także ze swoim ognistym pokazem, zadebiutowaliśmy na FMBG w Różanymstoku co stało się od tego momentu stałym punktem programu festiwalu. W kolejnym roku szkolnym wraz z rozwojem naszych umiejętności cyrkowych, rozwijaliśmy działalność „cyrkowego wolontariatu”. Umiejętności cyrkowe stały się naszym narzędziem do niesienia bezinteresownej pomocy. Zaczęliśmy regularnie prowadzić zajęcia z elementami pedagogiki cyrku w przedszkolu, używając m.in. wielkiej chusty do animacji. Równocześnie pogłębiając nasze umiejętności tworzyliśmy program artystyczny, który prezentowaliśmy w wielu miejscach, często w formie wolontariatu.
W roku szkolnym 2012/2013 pierwszy raz pojechaliśmy na onkologię dziecięcą do Białegostoku i choć nie było łatwo zmierzyć się z tak trudną rzeczywistością przebywających tam młodych pacjentów to wiedzieliśmy, że chcemy to kontynuować i ofiarować trochę wytchnienia i radości naszymi cyrkowymi pokazami. Grupa rozwijała się w szybkim tempie, nasze pokazy stawały się coraz bardziej widowiskowe. Dyrekcja wyposażyła nas w kolejne atrybuty cyrkowe m.in. nowe monocykle w tym wysoki monocykl tzw. „ żyrafę”, szczudła poweriser, profesjonalne maczugi żonglerskie oraz trochę sprzętu do pokazów UV i fire show. Z nowymi rekwizytami prezentowaliśmy nasze umiejętności m.in. na obchodach Dnia Rodziny Salezjańskiej w Łodzi, Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy w Sokółce, dniach Dąbrowy Białostockiej oraz wielu innych imprezach okolicznościowych w naszym regionie. W październiku 2014 roku dyrektor SOW w ramach podziękowania za nasze cyrkowe działania, opłacił wyjazd na przedstawienie światowej sławy cyrku Cirque du Soleil pod tytułem „KOOZA”, który odbył się w wielkim namiocie w Warszawie. W roku szkolnym 2014/2015 naszym nowym rekwizytem stała się szarfa akrobatyczna, na której chłopcy prezentowali widowiskowe, zapierające dech w piersiach akrobacje. W maju 2015 roku został nagrany i wyemitowany przez Polskie Radio pierwszy oficjalny reportaż Katarzyny Błaszczyk o naszych zajęciach cyrkowych. (https:/ /www.polskieradio.pl/80/1007/Artykul/1445089,Cyrkowcy-z-osrodka-reportaz-Katarzyny-Blaszczyk). W 2015 roku wraz z grupą Cyrkplozja stworzyłam spektakl – bajkę w konwencji cyrkowej pt. „Wirus Cyrkplozji” co otworzyło przed nami kolejne możliwości i spowodowało, że staliśmy się konkurencją dla profesjonalistów na artystycznym rynku. Nasza bajka była jedynym takim produktem na Podlasiu, w związku z tym mieliśmy dziesiątki zapytań i próśb abyśmy zaprezentowali ją w szkołach, przedszkolach czy lokalnych imprezach okolicznościowych. Zainteresowanie pokazami fire show, UV show oraz innymi w konwencji cyrkowej wciąż rosło. W 2015 roku został założony FAN PAGE na facebooku, który obecnie ma już prawie 1000 polubień. (https://www.facebook.com/cyrkplozja). W 2015 roku na VI Ogólnopolskim Kongresie Dyrektorów z Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych w Goniądzu, SOW w Różanymstoku prezentacją „Cyrk w resocjalizacji” zwyciężył w konkursie na najlepszy Program Edukacyjno – Wychowawczy. Pierwsze miejsce otrzymaliśmy w dwóch kategoriach: nagroda jury oraz nagroda publiczności. Prezentacja zawierała opis korzyści wynikających z wykorzystania pedagogiki cyrku oraz działalności grupy „Cyrkplozja”. Sporym osiągnięciem grupy Cyrkplozja było zakwalifikowanie się do ogólnopolskiego konkursu fireshow „Ogień Wschodu” zorganizowanego w ramach Festiwalu Światła i Sztuki Ulicy „Lumo Bjalistoko”, który odbył się na dziedzińcu Pałacu Branickich 2.X.2015. Wtedy nie stanęliśmy na podium, ale już rok później udało nam się w tym samym konkursie uzyskać III miejsce pokonując wiele profesjonalnych grup ogniowych. W kwietniu 2016 roku zaczęliśmy regularnie jeździć na otwarte warsztaty cyrkowe do Białostockich „Spodków” co stwarzało szansę na integrację ze środowiskiem lokalnym, możliwość wspólnego przezywania pasji cyrkowej z osobami spoza ośrodka. Nasi wychowankowie niejednokrotnie mieli okazję wymieniać się swoimi umiejętnościami z innymi uczestnikami warsztatów. W maju 2016 roku grupa Cyrkplozja pierwszy raz pojechała na festiwal cyrkowy a dokładnie na Żonglerską Konwencję Lubelską organizowaną przez Fundację Sztukmistrze z Lublina. Z perspektywy wychowawczej takie wydarzenie jest bardzo wartościowe dla naszych wychowanków. Pozwala zobaczyć i poznać pozytywną społeczność, otwartych ludzi, z którymi możemy wspólnie przeżywać emocje związane z pokazami cyrkowymi na najwyższym poziomie oraz radość ze zdobywania umiejętności cyrkowych i wspólnego przeżywania pasji! Nasza obecność na festiwalu oraz współpraca z Fundacją Sztukmistrze, która jest organizatorem „Żelki” z roku na rok rozwijała się i obecnie zapraszani jesteśmy na festiwal jako artyści a nasze pokazy wpisane są w program festiwalu. W 2016 roku pierwszy raz prowadziliśmy oficjalne warsztaty cyrkowe na FMBG, które zgromadziły największą liczbę osób! W tym samym roku pierwszy raz wzięliśmy udział w KARAWANIE BEZ GRANIC, która po raz siódmy wyruszyła w Polskę aby promować i zapraszać na Festiwal Młodzieży Bez Granic w Różanymstoku. Wraz z 13 artystami stworzyliśmy spektakl „Somone, somwere”, z którym wędrowaliśmy po rożnych szkołach grając zazwyczaj 3 spektakle dziennie. Odwiedziliśmy: Dąbrowę Białostocką, Sokółkę, Nidzicę, Ostródę, Łódź, Sędziejowice i oczywiście Różanystok. Podczas festiwalu został nakręcony film dokumentalny w reżyserii Przemka Młyńczyka pt. „Wrong Guys” m.in. o grupie Cyrkplzja w akompaniamencie wspaniałego muzycznego zespołu Dikanda. (Wrong guys – Un tempo per.. partecipare (iff-filmfestival.com) W 2016 roku nawiązaliśmy współpracę z Fundacją Dr. Clown, Uniwersytetem w Białymstoku gdzie prezentowaliśmy studentom metodę pedagogiki cyrku w resocjalizacji. Na III ogólnopolskim konkursie fire show w Białymstoku zaprezentowaliśmy stworzyliśmy pokaz fireshow o tematyce antynarkotykowej pt. „Śmierć na raty”. Zostaliśmy nominowani w Plebiscycie Nowin Sokólskich na Talenty Powiatu Sokólskiego 2018 oraz zaproszeni do wykonania na gali tegoż plebiscytu, naszego pokazu tańca z ogniem. Jako grupa byliśmy zaangażowani w tworzenie ogólnopolskiej Sieci Pedagogiki Cyrku w Polsce. 23 czerwca 2019 na youtube ukazał się teledysk, znanego rapera Kaena, w którym Cyrkplozja prezentuje, swój fire show (https://www.youtube.com/watch?v=h-VigWIr7PE) Zdjęcia użyte w teledysku nagrane zostały podczas festiwalu „Przetwornik” zorganizowanego przez Ośrodek Wychowawczy w Trzebieży. W 2019 Cyrkplozja otrzymała kolejną nominację tym razem w plebiscycie Sokoły 2019 pod patronatem starosty sokólskiego w kategorii KULTURA. Grupa zajęła II miejsce w plebiscycie rywalizując z uznanymi społecznie od lat instytucjami. W październiku 2020 roku
Aktualnie…
W roku szkolnym 2019/2020 pod kierunkiem profesora M. Konopczyńskiego wraz z grupą badawczą (Anna Wojszel, Anna Szałer, Agnieszka Jackowska, Mariusz Drzemicki,) rozpoczęliśmy eksperyment wychowawczy działający na bazie koncepcji twórczej resocjalizacji metodą pedagogiki cyrku. Polegał on na tym, że została stworzona w SOW w Różanymstoku jedna grupa wychowawcza o profilu cyrkowym. Mogli do niej trafić tylko wychowankowie zainteresowani rozwojem cyrkowym. Tak grupa Cyrkplozja, stała się jednocześnie regularną grupą wychowawczą w strukturze SOW. Jesteśmy jedyną taką grupą w Europie. Grupa posiada swój unikatowy program, różniący jej funkcjonowanie względem pozostałych trzech grup wychowawczych SOW. Eksperyment jest niewątpliwym sukcesem resocjalizacyjnym. Jednocześnie zespół badawczy prowadzi badanie w działaniu mające na celu określenie jego skuteczności oraz ustalenie zmiennych, które wpływają na efekty działań. Od października 2020 roku prowadzone badania wspomaga i konsultuje Pani Profesor Justyna Siemionow z Uniwersytetu w Gdańsku. W ciągu dwóch lat naszych działań, zbudowaliśmy grupę wychowawczą, w której wyraźnie widać pozytywną więź i relację między wychowankami oraz szacunek i zaufanie do zespołu wychowawczego. Przeprowadziliśmy wiele cyrkowych działań, akcji, pomimo, iż eksperyment przypadł na wyjątkowo trudny czas pandemii koronawirusa w Polsce. Dzięki temu nauczyliśmy się trudnej sztuki animacji przez szyby (m.in. półtora roku animacji na onkologii dziecięcej) w czym oczywiście pomagały nasze umiejętności cyrkowe, które mieliśmy okazję niejednokrotnie prezentować. Wykonaliśmy wiele charytatywnych pokazów cyrkowych oraz fire show pod oknami rożnych placówek tkj. domy dziecka, domy starców oraz mieszkańcom Różanegostoku aby ofiarować im trochę radości w związku z odcięciem od świata i kultury. Wzięliśmy udział w projekcie współfinansowanym ze środków Narodowego Instytutu wolności, programu FIO, „Wykluczeni przeciwko wykluczeniu” który jest unikatowym programem wolontariatu naszych wychowanków wobec dzieci zmagających się z choroba nowotworową. Celem projektu było zaangażowanie naszej wykluczonej młodzieży w różne rodzaje działań na rzecz chorych onkologicznie dzieci i młodzieży. W projekcie zajmowaliśmy się organizacją imprez, wyjazdami na oddział Onkologii i Hematologii Dziecięcego Szpitala Klinicznego, spędzaniem czasu z dziećmi hospitalizowanymi, wykonywaniem pokazów w konwencji cyrkowej oraz fire show. Kolejnym realizowanym przez nas projektem, również współfinansowanym przez FIO był projekt „Cyrkowy wolontariat”. Najpierw uczestniczyliśmy w profesjonalnych warsztatach cyrkowych gdzie zdobywaliśmy i kształciliśmy umiejętności cyrkowe pod okiem profesjonalistów. Następnie pod hasłem „Mistrz cyrku w działaniu dla innych” dzieliliśmy się zdobytymi umiejętnościami wykonując pokazy cyrkowe dla różnych potrzebujących grup.
Kompetencje…
Cyrkowe wykształcenie, Anny Wojszel prowadzącej grupę:
– Certyfikat ukończenia Kursu Pedagogiki Cyrku zorganizowanego przez Carnival Otwartą Przestrzeń Cyrkową i Fudacją Misto Projekt – Łódź – 2011rok.
– Certyfikat ukończenia Kursu Klownady i Pantomimy zorganizowanego przez Carnival Otwartą Przestrzeń Cyrkową i Fudacją Misto Projekt – 2013
– Certyfikat ukończenia „Social Circus Basic Training” – part 1 – 40 h. Hungarian Juggling Association we współpracy Fundacja Misto Projekt, Cirque du Monde, Social Circus Program of Cirque du Soleil – Budapeszt, 2016
– Certyfikat ukończenia „Social Circus Basic Training” – the two-part traning – 80 h. Fundacja Misto Projekt, we współpracy Hungarian Juggling Association, Cirque du Monde, Social Circus Program of Cirque du Soleil – Łódź, 2016